اين كه گفته شد عقربهٔ كوچك ساعت به سمت خورشيد اشاره كند، يعني اين‌كه اگر شاخصي [مثلاً چوب‌كبريت] اي كه در مركز ساعت قرار دهيم، سايه‌اش موازي با عقربهٔ ساعت‌شمار و در جهت مقابل آن باشد. يا اين‌كه سايهٔ عقربهٔ ساعت‌شمار درست در زير خود عقربه قرار گيرد. يا مثلاً اگر چوبي ده-پانزده سانتيمتري را در زمين به‌طور عمودي قرار دهيم، ساعت روي زمين به شكلي قرار گرفته باشد كه عقربهٔ ساعت‌شمارش موازي با سايهٔ چوب باشد.
دليل اين‌كه زاويه بين عقربهٔ ساعت‌شمار و ۱۲ را نصف مي‌كنيم اين است كه: وقتي خوشيد يك بار دور زمين مي‌چرخد، ساعت ما دو دور مي‌چرخد (دو تا ۱۲ ساعت). يعني گرچه روز ۲۴ ساعت است (و يك دور كامل را در ۲۴ ساعت طي مي‌كند)، ساعتهاي ما يك دور كامل را در ۱۲ ساعت طي مي‌نمايد. اگر ساعت ۲۴ ساعتهاي مي‌داشتيد، كه دور آن به ۲۴ قسمت مساوي تقسيم شده بود، هر گاه عقربهٔ ساعت‌شمار را رو به خورشيد مي‌گرفتيد عدد ۱۲ ساعت هميشه جهت جنوب را نشان مي‌داد.
اين روش وقتي سمت صحيح را نشان مي‌دهد، كه ساعت مورد نظر درست تنظيم شده باشد. يعني اگر در بهار و تابستان ساعت‌ها را نسبت به ساعت استاندارد يك‌ساعت جلو مي‌برند، ما بايد آن را تصحيح كنيم (ابتدا ساعت‌مان را يك ساعت عقب ببريم سپس روش را اِعمال كنيم؛ يا نيمساز عقربهٔ ساعت‌شمار را [به جاي ۱۲] با ۱ حساب كنيد). همچنين در همهٔ سطح يك كشور معمولاً ساعت يكساني وجود دارد، كه مثلاً در ايران حدود يك ساعت متغير است (ايران تقريباً بين دو نصف‌النهار قرار دارد؛ لذا ظهر شرعي در شرق و غرب ايران حدوداً يك ساعت فاصله دارد) ساعت صحيح هر مكان همان ساعتي است كه هنگام ظهر شرعي در آن در طول سال، اطراف ساعت ۱۲ ظهر است. در واقع براي تعيين دقيق جهت‌هاي جغرافيايي ساعت بايد طوري تنظيم باشد كه هنگام ظهر شرعي ساعت ۱۲ را نشان دهد.
روش ساعت مچي تا ۲۴ درجه امكان خطا دارد. براي دقت بيشتر بايد از آن در عرض جغرافيايي بين ۴۰ و ۶۰ درجه [شمالي يا جنوبي] استفاده شود؛ هر چند در عرض جغرافيايي ۲۳٫۵ تا ۶۶٫۵ درجه [شمالي يا جنوبي] نتيجه‌اش قابل قبول است. (البته در نيم‌كردهٔ جنوبي جهت شمال و جنوب برعكس است) در واقع هر چه به استوا نزديك‌تر شويم، از دقت اين روش كاسته مي‌شود. ضمناً هر چه زمان به كار بردن اين روش به ظهر شرعي نزديك‌تر باشد، نتيجهٔ آن دقيق‌تر خواهد بود.
اگر مطمئن نيستيد كدام طرف شمال است و كدام طرف جنوب، به ياد بياوريد كه خورشيد از شرق برمي‌خيزد، در غرب مي‌نشيند، و در ظهر سمت جنوب است.
توجه كنيد كه اگر اين روش را در هنگام ظهر شرعي (يعني ساعت ۱۲) اجرا كنيم، جهت عقربه ساعت‌شمار خود به سوي جنوب است. يعني مانند همان روش «جهت‌يابي با سمت خورشيد»، كه گفتيم خورشيد در ظهر شرعي به سمت جنوب است.
اگر از ساعت ديجيتال استفاده مي‌كنيد، مي‌توانيد ساعت عقربه‌داري را روي يك كاغذ يا روي زمين بكشيد (دور دايره‌اي از ۱ تا ۱۲ بنويسيد، و عقربهٔ ساعت‌شمار را هم بكشيد)، و سپس از روش بالا استفاده كنيد.
حتي وقتي هوا آفتابي نيست و خورشيد به راحتي ديده نمي‌شود هم گاه سايهٔ خوشيد را مي‌توان ديد. اگر يك چوب‌كبريت را عمود نگه داريد، سايهٔ آن برعكس جهت خورشيد مي‌افتد.
اين كه گفته شد عقربهٔ كوچك ساعت به سمت خورشيد اشاره كند، يعني اين‌كه اگر شاخصي [مثلاً چوب‌كبريت] اي كه در مركز ساعت قرار دهيم، سايه‌اش موازي با عقربهٔ ساعت‌شمار و در جهت مقابل آن باشد. يا اين‌كه سايهٔ عقربهٔ ساعت‌شمار درست در زير خود عقربه قرار گيرد. يا مثلاً اگر چوبي ده-پانزده سانتيمتري را در زمين به‌طور عمودي قرار دهيم، ساعت روي زمين به شكلي قرار گرفته باشد كه عقربهٔ ساعت‌شمارش موازي با سايهٔ چوب باشد.
دليل اين‌كه زاويه بين عقربهٔ ساعت‌شمار و ۱۲ را نصف مي‌كنيم اين است كه: وقتي خوشيد يك بار دور زمين مي‌چرخد، ساعت ما دو دور مي‌چرخد (دو تا ۱۲ ساعت). يعني گرچه روز ۲۴ ساعت است (و يك دور كامل را در ۲۴ ساعت طي مي‌كند)، ساعتهاي ما يك دور كامل را در ۱۲ ساعت طي مي‌نمايد. اگر ساعت ۲۴ ساعتهاي مي‌داشتيد، كه دور آن به ۲۴ قسمت مساوي تقسيم شده بود، هر گاه عقربهٔ ساعت‌شمار را رو به خورشيد مي‌گرفتيد عدد ۱۲ ساعت هميشه جهت جنوب را نشان مي‌داد.
اين روش وقتي سمت صحيح را نشان مي‌دهد، كه ساعت مورد نظر درست تنظيم شده باشد. يعني اگر در بهار و تابستان ساعت‌ها را نسبت به ساعت استاندارد يك‌ساعت جلو مي‌برند، ما بايد آن را تصحيح كنيم (ابتدا ساعت‌مان را يك ساعت عقب ببريم سپس روش را اِعمال كنيم؛ يا نيمساز عقربهٔ ساعت‌شمار را [به جاي ۱۲] با ۱ حساب كنيد). همچنين در همهٔ سطح يك كشور معمولاً ساعت يكساني وجود دارد، كه مثلاً در ايران حدود يك ساعت متغير است (ايران تقريباً بين دو نصف‌النهار قرار دارد؛ لذا ظهر شرعي در شرق و غرب ايران حدوداً يك ساعت فاصله دارد) ساعت صحيح هر مكان همان ساعتي است كه هنگام ظهر شرعي در آن در طول سال، اطراف ساعت ۱۲ ظهر است. در واقع براي تعيين دقيق جهت‌هاي جغرافيايي ساعت بايد طوري تنظيم باشد كه هنگام ظهر شرعي ساعت ۱۲ را نشان دهد.
روش ساعت مچي تا ۲۴ درجه امكان خطا دارد. براي دقت بيشتر بايد از آن در عرض جغرافيايي بين ۴۰ و ۶۰ درجه [شمالي يا جنوبي] استفاده شود؛ هر چند در عرض جغرافيايي ۲۳٫۵ تا ۶۶٫۵ درجه [شمالي يا جنوبي] نتيجه‌اش قابل قبول است. (البته در نيم‌كردهٔ جنوبي جهت شمال و جنوب برعكس است) در واقع هر چه به استوا نزديك‌تر شويم، از دقت اين روش كاسته مي‌شود. ضمناً هر چه زمان به كار بردن اين روش به ظهر شرعي نزديك‌تر باشد، نتيجهٔ آن دقيق‌تر خواهد بود.
اگر مطمئن نيستيد كدام طرف شمال است و كدام طرف جنوب، به ياد بياوريد كه خورشيد از شرق برمي‌خيزد، در غرب مي‌نشيند، و در ظهر سمت جنوب است.
توجه كنيد كه اگر اين روش را در هنگام ظهر شرعي (يعني ساعت ۱۲) اجرا كنيم، جهت عقربه ساعت‌شمار خود به سوي جنوب است. يعني مانند همان روش «جهت‌يابي با سمت خورشيد»، كه گفتيم خورشيد در ظهر شرعي به سمت جنوب است.
اگر از ساعت ديجيتال استفاده مي‌كنيد، مي‌توانيد ساعت عقربه‌داري را روي يك كاغذ يا روي زمين بكشيد (دور دايره‌اي از ۱ تا ۱۲ بنويسيد، و عقربهٔ ساعت‌شمار را هم بكشيد)، و سپس از روش بالا استفاده كنيد.
حتي وقتي هوا آفتابي نيست و خورشيد به راحتي ديده نمي‌شود هم گاه سايهٔ خوشيد را مي‌توان ديد. اگر يك چوب‌كبريت را عمود نگه داريد، سايهٔ آن برعكس جهت خورشيد مي‌افتد.
جهت‌يابي با ستارهٔ قطبي